Niet alleen door wet- en regelgeving en campagnes, maar ook door de inzet van financiële prikkels.
Vision Zero, Safe System, BOB en MONO. Het zijn slechts enkele namen van programma’s en campagnes die in Europa en Nederland worden ingezet om de verkeersveiligheid te vergroten. Het doel: verbetering van rijgedrag en het neerzetten van een nieuwe sociale norm. Overheden gebruiken hiervoor zowel pushmaatregelen (gedrag afdwingen door regels) als pullmaatregelen (gedrag stimuleren door een beroep te doen op intrinsieke motivatie).
Ook werkgevers stimuleren hun medewerkers om hun gedrag aan te passen. Handheld bellen, berichten versturen en deelnemen aan videovergaderingen zijn geen activiteiten die onderweg plaats horen te vinden.
Diepgewortelde overtuiging
Soms is die overtuiging al diepgeworteld in de organisatie zelf, zoals bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Dijkgraaf Luc Kohsiek vertelt: ‘Onze mensen zijn opgeleid om met indrukwekkende installaties te kunnen werken. Je kunt je voorstellen dat veiligheid dan absoluut op nummer 1 staat. En neem van mij aan: bij werkelijk niemand van onze collega’s is daar ook maar enige twijfel over.’ Die houding werkt ook door op de weg.
Push- én pullmaatregelen
Bij andere bedrijven krijgt afleiding nog niet de aandacht die het verdient. Uit recent onderzoek door Arcadis en I&O Research Panel blijkt dat een kwart van de werkgevers geen aandacht besteedt aan verkeersveiligheid. Van de werkgevers die zeggen wél bezig te zijn met het thema, neemt twee derde geen concrete stappen. En dat terwijl de gecombineerde inzet van push- en pullmaatregelen zeer kansrijk is.
Te behalen winst
De invloed van de publieke sector is hierin groot. Toch zijn veel publieke organisaties zich nog onvoldoende bewust van de winst die valt te behalen.
De provincie Zuid-Holland weet dat het ook anders kan. Annette ter Kuile, lid van het Management Team: ‘De provincie Zuid-Holland is niet alleen werkgever en wegbeheerder. We zijn ook opdrachtgever van bouwbedrijven of ingenieursbureaus, bijvoorbeeld voor de aanleg van nieuwe infrastructuur. Van al onze opdrachtnemers verwachten we dan ook dat zij het onderwerp verkeersveiligheid dezelfde prioriteit geven. En ook dat dwingen we af in onze contracten.’
Door voorwaarden te stellen aan leveranciers vergroten publieke werkgevers hun invloed op de veiligheidscultuur in de hele keten. Niet kunnen of willen voldoen aan de gestelde eisen is een keuze, maar betekent dat de leverancier een opdracht en daarmee omzet misloopt.
Eerder is deze aanpak doeltreffend gebleken voor het thema duurzaamheid. Geprofessionaliseerde inkoop- en aanbestedingsprocessen en internationale afspraken zoals het akkoord van Parijs hebben hierbij een belangrijke rol gespeeld. Ook voor het thema verkeersveiligheid liggen hier enorme kansen. In het Landelijk Actieplan Verkeersveiligheid staan de afspraken die de overheid heeft genomen om het verkeer veiliger te maken, zoals het verbod op vasthouden van de telefoon op de fiets. In combinatie met het enorme inkoopvolume van gemeentelijke, provinciale en nationale overheden (3500 inkopers/aanbesteders) liggen hier enorme kansen voor verbetering van de mobiele werkplek van opdrachtgevers én dienstverleners.
Veiligheidsladder
De Safety Culture Ladder (SCL, ook wel “Veiligheidsladder”) kan dit effect verder versterken. De SCL is een instrument om veiligheidsbewustzijn, houding en gedrag in bedrijven te meten. Het wordt steeds vaker vereist bij aanbestedingen en opdrachten voor (inter)nationale leveranciers. Vanaf 2022 wordt de SCL bovendien verplicht gesteld door de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB). Deze code is ondertekend door publieke opdrachtgevers als ProRail, het Rijksvastgoedbedrijf en Rijkswaterstaat.
De combinatie van push- en pullmaatregelen biedt kansen om meer werkgevers sneller noodzakelijke stappen te laten maken op het gebied van verkeersveiligheid. De provincie Zeeland vat dat krachtig samen: ‘Willen wij als overheid iets uitdragen, dan moeten we zélf het goede voorbeeld geven.’
Ook hier dient een nieuwe sociale norm zich aan: werkgevers zijn medeverantwoordelijk voor de veiligheid van hun werknemers tijdens zakelijk verkeer. De inzet loont. De bedrijfsmatige kosten als gevolg van ongevallen kunnen worden verminderd met 20%. Dat betekent alleen al in Nederland een jaarlijkse winst van 300 miljoen euro voor werkgevers. Maar nog belangrijker dan de cijfers is het menselijk leed dat hierachter schuilgaat. Dat kan voorkomen worden, mede door de gezamenlijke inzet van publieke werkgevers. Ga net als het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de provincie Zuid-Holland aan de slag met verkeersveiligheid en lever vanuit jouw cirkel van invloed een bijdrage aan dit essentiële maatschappelijke vraagstuk!